EKOLOGIA
I ZABAWAEKOLOGIA
I ZABAWAW GIMNAZJUMM NR 1
W WODZIS�AWIU
�Marzymy o pe�nej kontroli nad �rodowiskiem
naturalnym. Zamiar ten uwidacznia si� wsz�dzie tam, gdzie powstaj�
odosobnione skupiska ludzkie � czy b�dzie to Miasto S�o�ca, czy
laboratorium Biosfera II. Cz�owiek dokona� w tym stuleciu wielkiego skoku w
przestrze� kosmiczn�, ale do�wiadczenie umykaj�cej wolno�ci planety, tak cz�sto
wyra�anej w wizjach science � fiction, w�a�nie teraz dowodzi, jak bardzo
jeste�my mizerni w obliczu kosmosu.
Kosmos mo�e okaza� si� ostatni�
granic� ucieczki, ale nale�y pami�ta�, �e nie jest on zbyt przyjazny. Prawd�
m�wi�c, jest to pusta, wroga nam przestrze�, w kt�rej najmniejsze potkni�cie
oznacza �mier�. Dobry, czy z�y � jedyny przyjazny �wiat, jaki znamy, to
w�a�nie ten, w kt�rym �yjemy.�
CUDOWNA PLANETA
BRUCE BROWN I LANE MORGAN
Jako nauczycielki:
-
geografii
� Barbara Wr�bel
-
biologii
� Danuta Paszylka
odpowiadamy za dzia�ania ekologiczne Gimnazjum Nr1 w Wodzis�awiu
�l. Przed utworzeniem gimnazj�w podobne dzia�ania prowadzi�y�my w
macierzystych szko�ach podstawowych: SP! i SP3. Dzia�ania ekologiczne
prowadzone s� w kilku obszarach. Jednym z nich jest organizowanie konkurs�w
dla m�odzie�y gimnazjalnej. Konkursy te oparte s� nie tylko o wiedz� ale r�wnie�
o umiej�tno�ci z r�nych dziedzin. W tym roku, z okazji Dnia Ziemi,
uczniowie rywalizowali ze sob� w zakresie:
-
sprawno�ci
fizycznej (powi�zanej w spos�b zabawowy z ekologi� np. zbieranie papierk�w
na czas, rzut butelk� plastikow� do worka na �mieci
itp.)
-
segregacji
�mieci i zwi�zanej z tym wiedzy
-
umiej�tno�ci
plastycznych (wykorzystanych podczas przygotowania plakatu przedstawiaj�cego
wybrany park narodowy i jego symbol)
-
umiej�tno�ci
radzenia sobie w trudnych sytuacjach (przygotowuj�c album � Szko�a
przetrwania)
-
umiej�tno�ci
artystycznych i pomys�owo�ci (przygotowuj�c na weso�o reklam� ekologicznego
produktu).
Poni�ej
przedstawiamy propozycje pyta� z zakresu ekologii (w naszym przypadku uczniowie
pracowali w trzyosobowych zespo�ach reprezentuj�cych dan� klas�).
KONKURS EKOLOGICZNY
PYTANIA ZA 1 PUNKT
1.
Wymie� 5 park�w narodowych Polski Pd.
Odp.
Babiog�rski, Tatrza�ski, Mag�rski, Bieszczadzki, Ojcowski
2.
Wymie� 5 park�w narodowych Polski Pn.
Odp.
Woli�ski, S�owi�ski, Bor�w Tucholskich, Wielkopolski, Bia�owieski
3.
Wymie� 5 gatunk�w ro�lin podlegaj�cych ochronie
Odp.
dziewi�ciosi�, krokus, limba, szarotka, miko�ajek nadmorski
4.
Wymie� 5 gatunk�w zwierz�t podlegaj�cych ochronie
Odp.
�ubr, niedzwied�, b�br, orze� bielik, gniewosz plamisty
5.
Podaj przyk�ady niszczycielskiego wp�ywu cz�owieka na przyrod� w
najbli�szej okolicy
Odp.
Wycinanie las�w, stosowanie chem. �rodk�w owadob�jczych, t�pienie drapie�nik�w,
ni�sza po�yteczno�� owad�w, przemys�
6.
Zjawisko charakterystyczne dla niekt�rych miast � w
pewnych warunkach atmosferycznych stanowi�c� mieszanin� mg�y, py�u i
toksycznych gaz�w to:
7.
Wymie� dzia�ania, kt�re s� niezb�dne aby w miejscu
Twojego zamieszkania zahamowa� zanieczyszczenie w�d i gleb
8.
Podaj sposoby ochrony zasob�w przyrody na przyk�adzie
najbli�szego otoczenia
9.
Uzasadnij kr�tko stwierdzenie �przyroda mo�e istnie� bez
ludzi, ludzie bez przyrody nie�
10.
Odpoczynek jest jedn� z podstawowych form zapobiegania
chorobom; wyr�niamy odpoczynek bierny i czynny. Wymie� kilka form wypoczynku
biernego
11.
Zwinna koza g�rska znajduj�ca si� pod ochron�
12.
Dla jakich cel�w s� zak�adane Parki Narodowe
13.
Jakich zasob�w przyrody oszcz�dzasz je�li:
a.
zamykasz okno lub zak�adasz sweter kiedy jest Ci zimno
b.
gasisz �wiat�o, kiedy nie jeste� w pomieszczeniu
c.
myjesz si� codziennie, ale pod prysznicem
14.
Czego dotyczy poni�szy opis: �Obszar chroniony, zajmuj�cy
powierzchnie powy�ej 1000 hektar�w o wysokich warto�ciach przyrodniczych,
naukowych i krajobrazowych umo�liwiaj�cy zorganizowan� turystyk�
15.
Podaj w jakim parku narodowym �yje � orze� bielik
16.
Cech� charakterystyczna tego Parku Narodowego s� go�oborza,
�ysica, puszcza jod�owa, symbolem tego parku jest jele�
17.
Osobliwo�ci� tego Parku Narodowego s� ruchome wydmy, ro�nie
tam miko�ajek nadmorski, symbolem jest mewa
18.
Zagadka; �Mi�kkie igliwie gubi w jesieni � na wiosn�
znowu si� zazieleni�
19.
Zagadka; �Jest to �ar�ok i �pioch wspania�y
G�rale
m�wi�, �e to artysta
Nikt
tak � ze strachu � jak on nie �wista�
PYTANIA ZA 2 PUNKTY
1.
Wymie� 4 �r�d�a zanieczyszcze� atmosfery
Odp.
Energetyka cieplna, hutnictwo metali nie�elaznych, g�rnictwo w�gla,
g�rnictwo rud uranowych, przem. chemiczny, przem. cementowy, transport
samochodowy
2.
Wymie� 4 obszary szczeg�lnego zagro�enia �rodowiska
Odp.
GOP, obszary wielkich aglomeracji miejskich
3.
Na czym polega walka biologiczna z owadami szkodnikami
Odp.
Wykorzystaniu takich organizm�w, kt�re �ywi� si� szkodnikami
4.
W jeziorze zosta�a zak��cona r�wnowaga ekologiczna, kt�rej przejawem
by�y zakwity glon�w i �ni�cie ryb. Podaj przyczyny tej sytuacji.
Odp.
np. zanieczyszczenie przez substancje ropopochodne
5.
Co to s� pestycydy?
Odp.
Substancje syntetyczne lub naturalne stosowane m. in. do ochrony cz�owieka
zwierz�t hod. ro�lin uprawnych, produkt�w �ywno�ciowych i in. przed
szkodliwymi organizmami ro�linnymi i zwierz�cymi pestycydami s�: insektycydy,
rodentycydy, herbicydy, �rodki impregnuj�ce, �rodki dezynfekcyjne; stosowane
m. in. w postaci proszk�w do opylania, areozoli
6.
Po��cz w pary szkodniki z
ich naturalnymi wrogami (po��cz 4 pary) - karteczka
Szkodniki:
kornik, mysz, mszyca, osnuja gwia�dzista, stonka ziemniaczana
Wrogowie:
biedronka, kot, dzi�cio�, ba�ant, sikora
7.
Choroby ludzi i zwierz�t spowodowane mi�dzy innymi zwi�kszonym
przenikaniem promieni ultrafioletowych na Ziemi�
Odp.
nowotwory sk�ry- czerniak z�o�liwy
8.
Podaj 2 elementy przyrody o�ywionej i nieo�ywionej, kt�re mo�na uzna�
pomnikami przyrody
Odp.
O�ywionej � drzewa, aleje starodrzewostanu
Nieo�ywionej
� ska�y, �r�d�a, wodospady, rozpadliny, jaskinie, w�wozy
9.
Osobliwo�ci� tego Parku Narodowego jest brzoza oraz pi�kne o niezwyk�ych
kszta�tach malownicze wapienne ska�ki, iglice i ambony
Odp.
Ojcowski PN
10.
Wymie� 4 znaczenia ro�lin doniczkowych w szkole
Odp.
dostarczaj� tlen, pobieraj� dwutlenek w�gla, element estetyki
11.
Wymie� 4 �r�d�a zanieczyszcze� powietrza
Odp.
Py�y i gazy przemys�owe, zawieraj�ce tlenek w�gla, dwutlenek siarki, chlor,
gazy spalinowe
12.
W jaki spos�b posypywanie oblodzonych dr�g zima zagra�a �rodowisku
Odp.
Powoduje uszkodzenie drzewostanu przydro�nego
13.
Wymie� 2 przyczyny zanieczyszczenia �rodowiska o�owiem
Odp.
Spaliny samochodowe, zak�ady przemys�owe, farby i lakiery
14.
Wymie� po 2 przyk�ady zasob�w przyrody odnawialnej i nieodnawialnej
Odp.
Odnawialnej � ro�liny, zwierz�ta, wody
Nieodnawialnej
� surowce mineralne
15.
Wyja�nij znaczenie poj�cia ekologia
Odp.
Nauka badaj�ca zale�no�ci pomi�dzy ro�linami i zwierz�tami a otaczaj�cym
je �rodowiskiem. Szczeg�ln� uwag� zwraca na ochron� �rodowiska
16.
Wymie� przynajmniej 3 przyk�ady owad�w szkodnik�w ro�lin uprawnych
Odp.
Larwy bielinka, mszyca, p�draki chrab�szcza, stonka
17.
Co to s� surowce wt�rne i podaj przyk�ady
Odp.
Makulatura, szk�o, z�om
18.
Wymie� nazwy 4 chor�b spo�ecznych
Odp.
aids, gru�lica, choroby weneryczne-ki�a, rze��czka
19.
Wymie� 4 podejmowane przedsi�wzi�cia w celu ochrony �rodowiska
Odp.
Filtry na kominach, oczyszczalnie �ciek�w, stosowanie benzyny bezo�owiowej
� wprowadzenie katalizator�w
20.
Wyja�nij znaczenie poj�cia smog
Odp. W pewnych warunkach atmosferycznych mieszanina mg�y, py�u i toksycznych gaz�w
21.
Czego dotyczy nast�puj�cy opis: �S� to obszary na og�
niewielkie do 500 hektar�w gdzie ochronie podlegaj� wszystkie znajduj�ce si�
tam sk�adniki przyrody
22.
Jakie 4 zwi�zki chemiczne znajduj�ce si� w �rodowisku ska�onym
zagra�aj� zdrowiu cz�owieka
23.
Wymie� 4 �r�d�a zanieczyszcze� gleb
24. Co powoduje i wyniku czego
powstaje tzw. �efekt cieplarniany�
Odp.
Wzrost dwutlenku w�gla w atmosferze w wyniku spalania paliw kopalnych
25.
Jakie zwierz� mo�e powiedzie� o sobie � nie mam n�g, ale dr���
ziemie, jestem pojedynczym org. ale sk�adam si� z wielu jednakowych cz�ci i
�yj� cho� od dawna �ziemi� gryz�
Odp.
d�d�ownica
26.
Wybierz ro�liny chronione w Tatrza�skim Parku Narodowym -karteczka
Odp.
Oset, krokus, dziewi�ciosi�, miko�ajek nadmorski, tulipan, limba,
wierzba, kosodrzewina, topola
27.
W kt�rym roku powsta� LOP
Odp.
1928
28.
Umieszczenie kr�liczka na opakowaniach kosmetyk�w �wiadczy o?
29.
Grup� dzik�w zamieszkuj�cych las nazywamy?
Odp.
wataha
1.
Dlaczego wszystkie gatunki ptak�w drapie�nych s� obj�te ochron�
prawn�. Wymie� 2 przyczyny.
Odp.
zapobieganie ca�kowitemu wygini�ciu, oczyszczaj� �rodowisko
2.
Podaj 3 przyk�ady racjonalnego gospodarowania zasobami
przyrody � nie zak��caj�cego r�wnowagi ekologicznej
3.
Wymie� 3 przyczyny zak��caj�ce r�wnowag� ekologiczn�
lasu
Odp. Wycinanie drzew, odstrza� wilk�w przez ca�y rok, stosowanie chemicznych �rodk�w owadob�jczych, itp.
4.
Podaj 3 czynniki przyczyniaj�ce si� do zwi�kszenia plon�w
bez naruszania r�wnowagi ekologicznej
5.
Substancje chemiczne stosowane jako �rodki chwasto-, grzybo-
i owadob�jcze musz� by�: (wybierz i napisz na kartce)
a.
toksyczne dla wielu gatunk�w
b.
specyficzne i szybko rozk�adaj�ce si�
c.
trwa�e i s�abo toksyczne
d.
trwa�e i silnie truj�ce
6.
Wymie� 3 sposoby ochrony naturalnych ekosystem�w
Odp. Zak�adanie park�w narodowych, rezerwat�w przyrody, park�w krajobrazowych
7.
Podaj nazwy 3 zjawisk i stan�w przyrodniczych b�d�cych
ubocznymi efektami rozwoju cywilizacyjnego + wszystkie gro��ce kl�skami
ekologicznymi
8.
Jakiego typu szkody w obr�bie ekosystem�w mog� powodowa�
zawarte w wodach opadowych zwi�zki kt�re okre�lamy �kwa�nym deszczem�
Odp. Uszkadzanie korzeni i li�ci drzew, zahamowanie wzrostu ro�lin, powstawanie bezporostowych pusty�, wygini�cie niekt�rych gatunk�w zwierz�t
9.
Skutkiem efektu cieplarnianego mo�e by� ocieplenie klimatu
na Ziemi. Jakie mog� by� konsekwencje tego zjawiska na powierzchni Ziemi
Odp. Stepowienie i pustynnienie teren�w zielonych, topnienie lodowc�w, zatapianie obszar�w ni�ej po�o�onych
10.
Ro�liny zielone same wytwarzaj� substancje pokarmowe
potrzebne im do �ycia i rozwoju i dlatego nazywamy je...... w jakim procesie si�
to dzieje, opisz ten proces
Odp. proces fotosyntezy, jest to proces przyswajania przez ro�liny zielone dwutlenku w�gla przy zu�ytkowaniu energii �wiat�a s�onecznego oraz udziale chlorofilu
11.
Co rozumiemy pod poj�ciem dziura ozonowa i jakie s� jej
przyczyny i skutki
Odp. brak warstwy ozonowej w stratosferze, niszczenie zachodzi pod wp�ywem gaz�w np. freonu w wyniku emisji do atmosfery w wyniku rozwoju cywilizacji
12.
Sposoby oczyszczania wody w oczyszczalniach �ciek�w
13.
Wymie� 3 metale ci�kie negatywnie wp�ywaj�ce na �rodowisko
i zdrowie cz�owieka
14.
Co rozumiesz pod poj�ciem eutrofizacja
Odp. Stan biologiczny jeziora; bogactwo substancji pokarmowych, zr�nicowana i obfita fauna i flora
15.
Wymie� 3 ekologiczne �r�d�a energii
16.
Wymie� 6 funkcji zieleni miejskiej
Odp. Dostarcza tlenu, wykazuje du�� d�wi�koch�onno�c, zatrzymuje py�y, poch�ania gazy, element urody miasta
17.
Wymie� �r�d�a zanieczyszcze� w�d
Odp. �cieki komunalne, �cieki przemys�owe, �cieki rolnicze zawieraj�ce �rodki ochrony ro�lin
18.
Dlaczego w Polsce �mija jest chroniona
Odp. Zjada szkodniki
19.
Podaj w jakim parku narodowym �yje �salamandra plamista
znajduj�ca si� pod szczeg�ln� ochron�
20.
Wymie� 3 organizacje obecnie dzia�aj�ce w Polsce na rzecz
ochrony �rodowiska
21.
Co oznacz s�owo � recykling, podaj 4 przyk�ady
Odp. Ze starego � nowe np. z�om
� blacha � auto
stare butelki �
st�uczka � nowe butelki
makulatura � nowy papier
22.
Z czego powstaj� i co powoduj� tzw. �kwa�ne deszcze�
� podaj 4 przyk�ady
23. Na czym polega i pod wp�ywem
czego zachodzi zjawisko biodegradacji
24.
Najwi�kszy Park
Narodowy w Polsce, zawiera kompleks torfowisk, wyst�puj� tam najwi�ksze
kompleksy le�ne, bytuje tam 235 gatunk�w ptak�w
25.
Jakie miejsca i dlaczego nazywamy �pustyniami
porostowymi�
Odp. Miejsca gdzie ze wzgl�du na du�e zanieczyszczenie atmosfery porosty nie wyst�puj�, s� to przewa�nie du�e miasta i tereny przemys�owe
26.
Podaj pe�n� nazw� organizacji � konwencji CITES i wymie�
g��wne jej zadania
Nale�y
110 pa�stw
Zakazuje
prowadzenia mi�dzynarodowego handlu przedstawicieli ok. 600 zagro�onych gatunk�w
zwierz�t i ro�lin np. mors, �e� sze� ameryka�ski, papuga hiacyntowa,
krokodyl nilowy
27.
Podaj 3 przyczyny dla kt�rych nie nale�y niszczy� grzyb�w
niejadalnych
Odp. Mog� by� po�ywieniem innych gatunk�w, s� sk�adnikiem biocenozy lasu, jak wszystkie organizmy maj� prawo do �ycia, niekt�re gatunki rzadko wyst�puj�
28.
Wymie� 3 znaczenia glon�w w przyrodzie
Odp. Wzbogacaj� wod� w tlen, s� pokarmem wielu org. wodnych, tworz� �rodowisko �ycia w zbiornikach wodnych
29.
Wyja�nij znaczenie s�owa �symbioza� oraz u�yj innego
okre�lenia o tym samym znaczeniu
Odp. Wsp�ycie dw�ch organizm�w oparte na obustronnych korzy�ciach, mutualizm dla obu stron, komensalizm-korzystne dla jednej ze stron
30.
Wyja�nij poj�cie � org. cudzo�ywne, podaj przyk�ady i
jakie miejsce zajmuj� w �a�cuchu troficznym
Odp. Zwierz�ta i ro�liny, kt�re nie potrafi� wytwarza� zwi�zk�w od�ywczych i musz� pobra� je z otoczenia w postaci pokarm�w ro�linnych lub zwierz�cych
31.
Wybierz zwierz�ta wpisane do Polskiej Czerwonej Ksi�gi
zaj�c, b�br europejski,
sikorka, sok� w�drowny, jelonek, rogacz, biedronka
opracowanie:
Barbara Wr�bel i Danuta Paszylka
(Gimnazjum Nr 1 Wodzis�aw �l.)