Ekologia w Gimnazjum Nr 1 w Wodzis�awiu �l�skim

Ekologia, to ta dziedzina biologii, kt�ra pojawia si� chyba najcz�ciej w naszym codziennym �yciu. Mamy ekologiczne opakowania, ubrania, zeszyty i domy, mamy i ekologiczne dzia�ania. Cz�sto  ekologi� kojarzymy z ochron� �rodowiskai sformu�owa� tychu�ywamy zamiennie. Problem ekologii analizowa�am swego czasu na �amach SerwisuWodzis�awskiego, wi�c teraz tylko za A.Mierzy�skim  przypomn�, �e: EKOLOGIA - to nauka badaj�ca zale�no�ci mi�dzy organizmami ro�linnymi i zwierz�cymi a otaczaj�cym je �rodowiskiem.

OCHRONA�RODOWISKA - to zesp� dzia�a� umo�liwiaj�cych przywr�cenie stanu r�wnowagi przyrodniczej lub zaniechanie dzia�a� uniemo�liwiaj�cych zachowanie tej r�wnowagi. Potocznie za� przymiotnik �ekologiczny� okre�la ruch spo�eczny, kt�rego zasadniczym celem jest ochrona �rodowiska. W podstawie programowej dla III etapu kszta�cenia (gimnazjum) ekologiczne zadania szko�y pojawiaj� si� nader cz�sto, zar�wno jako tre�ci realizowane na przedmiotach typu biologia czy geografia jak i podczas realizacji �cie�ki ekologicznej. Wa�ne jest, aby tre�ciom tym towarzyszy�y osi�gni�cia uczni�w zak�adane w podstawie programowej i �wiadomo��, �e �...Dobry, czy z�y � jedyny przyjazny �wiat, jaki znamy, to w�a�nie ten, w kt�rym �yjemy�

Niezale�nie od tego jak b�dziemy rozpatrywa� okre�lenia: ekologia i ochrona �rodowiska, w�a�nie ta �wiadomo�� kszta�towa�  b�dzie dzia�ania  podejmowane przez uczni�w w najbli�szym otoczeniu i we w�asnym �yciu, zapewniaj�ce ci�g�o�� trwania naszej planety. Pole do popisu mamy spore. Opr�cz przybli�ania zagadnie� teoretycznych, opr�cz dyskusji na lekcjach, kt�re pozwalaj� na kszta�towanie przyjaznych Ziemi pogl�d�w, m�odzie� mo�e podejmowa� szereg praktycznych dzia�a� w tym kierunku. Mo�liwo�ci te znacznie wzrastaj� dzi�ki istnieniu w szko�ach tzw. godzin ekologicznych na zaj�cia pozalekcyjne, op�acanych przez miasto.

Naj�atwiej pos�ugiwa� si� przyk�adami z w�asnego podw�rka. Uczniowie Gimnazjum Nr 1, przeprowadzaj�c w ubieg�ym roku szkolnym,  zbi�rk� surowc�w wt�rnych  oddali do skup�w oko�o: 3 ton makulatury; 300 kg. z�omu aluminiowego ( puszki); 2 ton z�omu stalowego i 35 work�w butelek typu  �PET�. Zbi�rka wci�� trwa i w  tym roku szkolnym uczniowie ju�  oddali 120 kg makulatury; 96 kg. z�omu aluminiowego, 1,06 tony z�omu stalowego. Zbi�rk� przeprowadzaj� nie tylko sami uczniowie. Cz�sto zaanga�owane s� ca�e rodziny a nawet znajomi. Czy trudno na m�wi� uczni�w do takich dzia�a� ? Podejmuj� je dobrowolnie, ale tak jak to i z nami doros�ymi bywa, nie zawsze wystarcza przy�wiecaj�cy dzia�aniom szczytny cel. Pieni�dze z tego tytu�u te� s� niewielkie. Jako nagrod� w szkole dostaj� wi�c oceny, za przeprowadzone dzia�ania ekologiczne, ustalone dok�adnie w PSO z biologii. Mo�na postawi� pytanie, czy to jest wychowawcze. Uwa�am, �e tak, bo oceniam pewn� umiej�tno��, bardzo istotn� w �yciu ka�dego z nas. Umiej�tno�� podejmowania dzia�a� ekologicznych, umiej�tno�� dbania o swoje �rodowisko. Ocena spe�nia przy tym rol� motywacyjn�. Mo�e wykszta�ci si� przy okazji pewien bardzo po��dany nawyk � segregacji odpad�w i ich przeznaczania do wt�rnego obrotu. Mo�e nawet wtedy, gdy nikt ju� nie b�dzie za to wystawia� pozytywnych ocen do dziennika, nawyki te pozostan� wraz z przekonaniem, �e dbaj�c o �rodowisko dbam r�wnie� o samego siebie. Czasami uczniowi trudno wyuczy� si� jakiego� zagadnienia, umiej�tno�ci, ale zale�y mu na pozytywnej ocenie. Tu, wk�adaj�c du�y, ale mo�liwy ale niego do przebrni�cia wysi�ek, jest w stanie zdoby� dobr� ocen�. Czy nie nale�y ceni� wk�adu pracy, stara� i nabytych w ten spos�b umiej�tno�ci?

Kolejn� akcj�, kt�r� co roku przeprowadzaj� uczniowie naszego gimnazjum, jest zbi�rka �o��dzi. Zbieramy je w celu dokarmiania zwierz�t zim�. W tej kwestii wsp�pracujemy z Ko�em �owieckim �R�g�, a przede wszystkim z p. Koszelnikami, kt�rzy od wielu ju� lat wspomagaj� nasze dzia�ania w tym zakresie. Zbi�rk� grupow� przeprowadzamy w czy�owickim lesie {przy okazji sprz�taj�c). W tym roku ponad trzydziestu uczni�wnaszego gimnazjum wyruszy�o w sobot�, 13 pa�dziernika, do lasu, by wspom�c dzia�ania ko�a �owieckiego.

Opr�cz tego uczniowie zbieraj� �o��dzie w pobli�u swoich miejsc zamieszkania, a w listopadzie dostarcz� je do szko�y, sk�d zostan� przewiezione do magazynu ko�a w Czy�owicach. Akcja �Sprz�tania �wiata� przyj�a si� ju� u nas w Polsce na dobre. Wszyscy si� z tego cieszymy. To jeszcze jeden przyk�ad wspania�ej postawy, przede wszystkim m�odzie�y. My�l�, �e �wiadomo�� ekologiczna m�odzie�y jest w tym wzgl�dzie wi�ksza ni� r�wie�nik�w z mojego pokolenia. Bo potrafi� np. po�wi�ci� kolejn� sobot� i p�j�� posprz�ta� chocia�by teren �r�de�ek na �u�yckiej i wok� Balatonu. Kiedy ja chodzi�am do szko�y, nikt nie wspomina� o dzia�aniach ekologicznych, o surowcach wt�rnych. Tej wiedzy nie wynios�am ze szko�y, bo wtedy niestety nie przywi�zywano jeszcze do ochrony �rodowiska i ekologii takiej wagi jak teraz. Obecnie nastolatkowie maj� okazj� pozna� te problemy i zacz�� dzia�a� ju� u progu doros�ego �ycia. Trzeba jednak da� im t� szans�. Ona zaprocentuje korzy�ciami dla nas wszystkich. Alby zrozumie� i szanowa� otaczaj�c� nas przyrod� trzeba j� pozna� o pokocha�.

S�u�� temu w du�ej mierze wycieczki. Wycieczka w teren, czy to odleg�y czy ten �pod nosem�, dostarcza ciekawie podanej wiedzy. Mo�e to by� wycieczka do palmiarni w Gliwicach (uczniowie ch�tnie uczestnicz� w niej nawet kilka razy), czy wycieczka do koksowni w Radlinie, gdzie uciekaj�c przed k��bami pary spogl�daj� na ha�d�, na kt�rej jak na d�oni wida� sukcesj� pierwotn�. Atrakcj� jest nawet wyprawa miejscowa do pasieki pszcz�, gdzie bardzo sympatyczny pan, mieszkaj�cy ca�� wiosn�, lato i jesie� w kolorowym ogrodzie, opowiada o roli pszcz� w przyrodzie i podaje ciekawostki z ich �ycia. Wycieczk� jest dla ucznia wyjazd do lasu w Czy�owicach czy parku w Kokoszycach, gdzie mo�na spotka� nieliczne w naszej okolicy porosty.

Bardzo przydatna jest przy tego typu dzia�aniach wsp�praca z Wydzia�em Ekologii Urz�du Miasta, Ko�em �owieckim �R�g� lub Ko�em Pszczelarskim. Zawsze ch�tnie s�u�� nam pomoc�. W ka�dym wieku lubimy si� bawi�. Dla uczni�w tak� zabaw� stanowi� konkursy dostarczaj�ce opr�cz wiedzy element�w zdrowej rywalizacji, ucz�ce wsp�dzia�ania, integruj�ce zesp� klasowy, a przy tym umo�liwiaj�ce zdobycie nagrody fundowanej np. przez rad� rodzic�w lub dyrektora szko�y.

Uczniowie lubi� prowadzi� powa�ne badania i obserwacje. Mo�na tu zaproponowa� takie, kt�re nie wymagaj� wielkiego nak�adu i specjalistycznego sprz�tu. Jako przyk�ad mo�na poda� badania na naturalnym materiale (sercach, nerkach �wi�, �o��dkach kur..). To jednak badania bardziej zbli�one ju� do anatomii, a przy tym znacznie kosztowniejsze ni� badania np. wody. Wymieniaj�c kolejno r�ne mo�liwo�ci prowadzenia dzia�a� ekologicznych, nie spos�b nie wspomnie� o szkolnym ogrodzie. Dzieci, m�odzie� lubi� prace ogrodnicze � sia�, hodowa�, obserwowa� jak ro�nie kwitnie, lubi�, gdy teren wok� ich szko�y jest kolorowy i pachn�cy. Cz�sto nawet rodzice s� zdziwieniu, �e w szkole poci�ga je to, do czego w domu nie mo�na ich zagoni� (np. do plewienia klomb�w, gazon�w, grz�dek...). Prace ogrodnicze mo�na planowa� na ma�� i wi�ksz� skal�, mo�e to by� klomb, kwiatowa rabata, a mo�e by� pi�kny ogr�dek szkolny. Zale�y to od mo�liwo�ci wynikaj�cych z usytuowania szko�y, a tak�e zaanga�owania. Niezale�nie od wielko�ci, jest to pi�kny spos�b na uczenie biologii, wprowadzaj�cy wiele umiej�tno�ci kluczowych. Warto r�wnie� zaznaczy�, �e ka�de takie dzia�anie opr�cz wiedzy, umiej�tno�ci i budzenia �wiadomo�ci ekologicznej, wprowadza bardzo istotny aspekt � wychowawczy.

Czasami uczniowie, z kt�rymi mamy problemy wychowawcze znajduj� tutaj  swoje miejsce. W�a�nie uczestnicz�c lub nawet organizuj�c takie dzia�ania, wype�niaj� swoje �ycie istotnymi celami. Mo�emy stworzy� im t� szans�. Cz�sto przymus uczenia, bo tak odbierana przez nich szko�a , budzi ich bunt, rodzi niezadowolenie. Proponowane dzia�ania (zreszt� przypuszczam, �e nie tylko ekologiczne), to mo�liwo�� wykazania si�, pokazania, �e te� co� potrafi�, uzyskania akceptacji, zostania cz�onkiem jakie� grupy. Z kt�rej wi�c strony nie spojrze� na ekologi�, wida� same plusy: dydaktyczne i wychowawcze.

Przede wszystkim jednak dzia�ania te daj� w efekcie coraz czystsz�  Ziemi�, na kt�rej b�dzie jeszcze trawa zielona, strumyk szemrz�cy, �piew skowronka... .

mgr Danuta Paszylka